Stadsvernieuwing in Vlaanderen

Stadsvernieuwingsprojecten investeren in stedelijkheid, waarbij het zowel gaat om fysieke arrangementen (publieke ruimte, infrastructuur, nutsvoorzieningen, publieke voorzieningen, groen-blauwe dooradering, ...) als institutionele kaders, de sociale en culturele verbanden waarin stedelingen gesocialiseerd zijn en waarin ze participeren.

De Vlaamse overheid verleent steden 3 soorten subsidies voor stadsvernieuwingsprojecten:

1. projectsubsidies
2. conceptsubsidies
3. thematische subsidies

Daarnaast ondersteunt de Vlaamse overheid steden met advies en deskundige begeleiding via:

• de relatiebeheerders van het team stedenbeleid
• de kwaliteitskamer en het systeem van peter- en meterschap voor de projectsubsidies
• het regieteam met peter- en meterschap voor de conceptsubsidies

De Vlaamse Regering kent subsidies toe na advies van een multidisciplinaire jury. De jury bestaat uit vertegenwoordigers van de Vlaamse overheid en externe experten met expertise op vlak stedelijke planning en stedenbouw, ruimtelijke ordening, sociale geografie, sociale cohesie, duurzaamheid, ecologie en milieu, sociale agogiek, mobiliteit, participatie, stedelijk management en policy, stedelijk ondernemen, wonen, armoedebestrijding, klimaat, energie en multilevel governance.

Getrapt jureren

Sedert 2023 verloopt het indienen van de dossiers voor de projectsubsidie door de steden, alsook de wijze van beoordeling door de jury, via een getrapte jurering.

Het doel van deze getrapte jurering is om het ‘strategisch belang’ en de ‘operationele uitvoering’ van stadsvernieuwingsprojecten duidelijker te onderscheiden. In de eerste fase ligt de nadruk op de definitie van het strategisch belang van het project voor de stad. De steden die op basis hiervan positief geadviseerd worden voor de tweede fase, zullen in deze tweede fase gevraagd worden hun projectvoorstel verder operationeel te duiden. Door deze werkwijze wordt enerzijds een verhoging van de kwaliteit, duidelijkheid en impact van dossiers beoogd en anderzijds een planlastvermindering voor de indienende lokale besturen.

• In de eerste fase beoordeelt de jury de ingediende projectvoorstellen op basis van een aantal beoordelingscriteria, zoals vermeld in het eerste aanvraagformulier.
  • De jury maakt op basis van een beoordeling van het eerste projectdossier een eerste selectie uit de ingediende aanvraagdossiers
  • Wanneer het strategisch belang van het voorgestelde stadsvernieuwingsproject onvoldoende onderbouwd blijkt, gaat het project niet door naar de tweede fase
  • De aanvragers die geselecteerd worden voor de tweede fase zullen gevraagd worden om hun projectdossier verder uit te werken en krijgen in aanloop naar de tweede fase van de beoordeling hiervoor de nodige ruimte.
  • De aanvragers die niet-geselecteerd worden ontvangen na de jurering van de eerste fase een notificatie van hun niet-selectie, alsook een beargumenteerde motivatie voor hun niet-selectie
• In de tweede fase wordt gewerkt aan de technische en operationele verdieping van het aanvraagdossier uit de eerste fase.. Dit bestaat uit de ruimtelijke uitwerking van het project, het verduidelijken van de rol van de partners en het uitwerken van een duidelijk financieel plan en timing.
  • Op basis van dit uitgewerkte projectdossier en een bijhorende presentatie maakt de jury een definitieve selectie.

Klassieke jurering

Bij het indienen en het beoordelen van de dossiers voor de conceptsubsidies verandert er niets aan de klassieke werkwijze. Na het indienen van de dossiers worden de steden uitgenodigd om hun project toe te lichten aan de jury stadsvernieuwing. Op basis van het dossier en de toelichting maakt de jury een advies op dat wordt voorgelegd aan de Vlaamse Regering.

Deze werkwijze wordt ook gehanteerd bij het indienen en het beoordelen van de thematische subsidies. Het verschil hier is dat er elk jaar een jury wordt samengesteld op basis van expertise over het onderwerp dat gekozen werd voor de thematische subsidie.

De Vlaamse overheid begeleidt en ondersteunt steden bij de realisatie van het gesubsidieerde stadsvernieuwingsproject.

Bij een projectsubsidie gaat het om de volgende begeleiding en ondersteuning:

• De jury stadsvernieuwing treedt op als kwaliteitsbewaker van het project.
• Er wordt voor elk project een of meerdere zogenaamde peters of meters aangesteld, die het project van nabij opvolgt doorheen het hele traject.
• Een relatiebeheerder van het team Stedenbeleid vormt het aanspreekpunt voor alle actoren binnen de Vlaamse overheid en de stad.
• Een lokale stuurgroep dat nagaat hoe mensen en middelen zo efficiënt mogelijk ingezet kunnen worden. De stuurgroep bestaat uit afgevaardigden van relevante actoren die bij het project betrokken zijn.

Bij een conceptsubsidie wordt de stad ondersteund door:

• Een Regieteam op het Vlaamse niveau samengesteld uit leden van het team van de Vlaamse Bouwmeester, de Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning, academici en het team Stedenbeleid.
• Een multidisciplinair team dat wordt aangesteld door de stad (in samenspraak met het Regieteam en team Stedenbeleid), die de conceptstudie uitvoert.
• Een lokale stuurgroep, samengesteld uit het multidisciplinair team, een vertegenwoordigers van het Regieteam en team Stedenbeleid, vertegenwoordigers van de stad en eventueel de vertegenwoordigers van de private partners.

Bij de thematische oproep wordt de jury samengesteld naargelang het gekozen thema. Daarbij wordt een kleine delegatie uit de jury stadsvernieuwing afgevaardigd alsook een aantal ambtenaren uit betrokken Vlaamse departementen en entiteiten.