'Melk van hier': is er een markt voor melk met respect voor de natuur?

Bepaalde vogelsoorten, zoals de grutto, leven en broeden vooral in grasland en maisvelden. Omdat de landbouw steeds intensiever wordt, worden zulke velden vaker gemaaid of bewerkt dan vroeger. Zo krijgen de vogels het alsmaar moeilijker. Het Regionaal Landschap de Voorkempen zag een kans: wat als de consument meebetaalt door melk te kopen die komt van vogelvriendelijke weides?

Het project ‘Melk van hier’ moest op zoek naar een systeem waarin landbouwers rechtstreeks steun krijgen van de consument voor beter weidebeheer. De melk komt van koeien die grazen op een weide mét zorg voor weidevogels. En de consument draagt daar bewust aan bij door te kiezen voor melk met een korte keten. Zo wordt de landbouwer minder afhankelijk van subsidies en ontstaat er een breder draagvlak voor natuurbeheer in de landbouw.

Het Regionaal Landschap de Voorkempen begon met een brede informatieronde om kennis uit te wisselen en kansen tot samenwerking te zoeken. Een werkgroep ging aan de slag om volgende stappen te bekijken.

Via een enquête polste de werkgroep bij melkveehouders of zij bereid waren om mee te werken aan weidevogelbeheer en agrobiodiversiteit via het project ‘Melk van hier’. Zo werd duidelijk dat veel landbouwers wel willen meewerken aan weidebeheer en vogelvriendelijke processen, maar dat de bezorgdheid groot is dat ze aan nog meer regels en beperkingen moeten voldoen. 4 melkveehouders waren bereid om in de toekomst actief mee te werken aan het project en toonden hun werking tijdens bedrijfsbezoeken.

Er kwamen ook een mini-enquête en een praatcafé voor het brede publiek om te polsen naar hun bereidheid om ‘weidemelk’ te kopen. Daaruit bleek dat wel 91% van de deelnemers meer wilde betalen als ze daarmee de lokale melkveehouders konden helpen.

Er was dus een markt voor ‘Melk van hier’ én de melkveehouders wilden meewerken. Toch botste het Regionaal Landschap op 2 hindernissen: de logistiek en de distributie. Om ‘Melk van hier’ rechtstreeks naar de consument te brengen, moet de melkerij de weidemelk apart houden. Dat is niet evident. Bovendien zijn het de distributieketens die de prijs van de melk bepalen. Zij waren niet bereid om een meerprijs te betalen aan de melkveehouders voor weidemelk.

De geleerde lessen

“Ook de landbouwers in onze regio waren wel te vinden voor het concept”, zegt coördinator van het Regionaal Landschap de Voorkempen Ines Van Limbergen. “De moeilijkste schakel in deze keten is de verwerking en distributie. Die is in handen van grote spelers en dat maakt het soms moeilijk om de juiste mensen te pakken te krijgen. Zowel bij melkindustrie en -distributie is er wel interesse om ‘eerlijke melk’ op de markt te brengen met een meerwaarde voor landbouw en natuur. Maar de praktijk is ingewikkeld. Ze zouden de weidemelk helemaal gescheiden moeten houden van ‘gewone’ melk en dat is alleen maar rendabel bij voldoende productie en afzet.”