Ongeveer één op de vijf dak- en thuislozen zijn jongvolwassenen. Dit schrijnende cijfer onderstreept de dringende noodzaak om gezamenlijk thuisloosheid van jongeren aan te pakken en te investeren in preventieve maatregelen. Het Upstream-project verenigt onderwijs- en welzijnspartners op lokaal niveau om deze aanpak vorm te geven. Door een vragenlijst in de klas in in te vullen, worden signalen heel vroeg geïdentificeerd. Een Upstream-medewerker neemt dan direct contact op met jongeren die risico lopen en ze starten een passend ondersteuningstraject op.

Deze innovatieve aanpak wordt momenteel getest in drie pilootregio’s in de provincie Antwerpen, in samenwerking met KU Leuven. Tijdens deze workshop presenteren we de eerste resultaten en bespreken we gezamenlijk de mogelijkheden voor verdere implementatie.

Uit de lokale tellingen blijkt dat een grote groep dak- en thuislozen in een situatie van dreigende uithuiszetting leeft. Het verlies van de woning gaat gepaard met een hoge emotionele, sociale en economische kost met zware impact voor zowel huurder, verhuurder als de samenleving. Preventie van uithuiszetting zien we dan ook als belangrijke pijler in de aanpak van dak- en thuisloosheid.

Hulpverleningsactoren zoals CAW’s hebben een aanbod van intensieve en aanklampende woonbegeleiding om uithuiszetting te vermijden. Het OCMW kan onder meer beroep doen op het Fonds ter bestrijding van de uithuiszettingen. Als finaal een vordering tot uithuiszetting wordt ingeleid, zal het vredegerecht ook het OCMW informeren om de huurder te contacteren.

In deze sessie lichten we een aantal praktijken toe waar hulpverleners, besturen, woonactoren en vredegerecht aan de slag gaan in situaties van dreigende uithuiszetting. We focussen op mogelijkheden en belemmeringen in de samenwerking tussen die actoren om finaal te vermijden dat mensen op straat komen te staan.

In sessie 2 lichten we deze praktijken toe:

• Jan Gilissen van CAW Limburg brengt de eerste ervaringen en resultaten van een proefproject dat in 2024 in Hasselt en Genk van start ging om vanuit een samenwerking tussen CAW, OCMW en vredegerecht uithuiszetting te vermijden.

• Bart Dewaele van CAW Oost-Vlaanderen licht toe hoe ze in de provincie een aanbod preventie uithuiszetting op de private en sociale huurmarkt vormgeven en hierrond samenwerken met de lokale besturen.

In sessie 11 lichten we deze praktijken toe:

• Thibault Jonckheere van Welzijnsvereniging ’t Sas uit Brugge licht toe hoe ze vanuit hun Lokaal Sociaal Beleidsplan de focus leggen op woonbegeleiding en preventie van uithuiszetting. Ze zetten hierbij onder meer in op het Fonds ter bestrijding van de uithuiszettingen (FBU), crisisbemiddeling en samenwerking met het vredegerecht.

• Jorn Dangreau, vrederechter in Torhout, en Kathy Renaudin van CAW Noord-West-Vlaanderen lichten toe hoe het CAW, OCMW en het vredegerecht lokaal samenwerken om hulpverlening bij te schakelen wanneer mensen moeten voorkomen voor uithuiszetting of schuldenlast.

Jongvolwassenen vormen een te grote groep binnen de dak- en thuislozenpopulatie. Het is cruciaal dat er opvang en woonoplossingen op maat van deze jongeren beschikbaar zijn, en dat er snel gewerkt wordt aan duurzame woonoplossingen. In verschillende steden en gemeenten slaan lokale besturen, welzijns- en woonactoren de handen ineen om deze oplossingen te realiseren. Tijdens deze workshop zullen we twee concrete initiatieven – Brughuis en Tussn[h]us – onder de loep nemen en dieper ingaan op de randvoorwaarden en succesfactoren voor een effectieve samenwerking.

Tussn[h]us is een vzw die zeecontainers ombouwt tot tijdelijke crisiswoningen voor jongeren in acute nood in Oostende. Tegelijkertijd werkt de organisatie samen met sociale partners aan duurzame oplossingen voor deze jongeren.

Brughuis ondersteunt kwetsbare jongeren in hun zoektocht naar het vinden en behouden van een eigen woonplek. Ze helpen bij het vinden van geschikte huisvesting op de reguliere huurmarkt of binnen het eigen huisvestingsaanbod en bieden ondersteuning aan jonge huurders gedurende hun woontraject.

Leegstandsbeheer in sociale woningen is een instrument dat om verschillende redenen kan ingezet worden.

Een woonmaatschappij kan woningen die leegstaan in afwachting van sloop, renovatie of verkoop (buiten het sociaal huurstelsel) verhuren aan een leegstandsbeheerder (sociaal of privaat) of rechtstreeks aan een particulier. Verhuring aan een leegstandsbeheerder zorgt opnieuw voor huurinkomsten, een totale ontzorging van de woonmaatschappij en leefbaarheid in de wijk.

Bovendien kan dit instrument worden ingezet voor de tijdelijke opvang van personen die dak- en thuisloos zijn.

In deze sessie komt u er alles over te weten vanuit het standpunt van een woonmaatschappij, SAAMO, CAW en een private leegstandsbeheerder.

Ook spijkert Wonen in Vlaanderen u bij over de regelgeving rond leegstandsbeheer. Dit alles op een leuke manier, aan de hand van een klein marktje waar je zelf de ins en de outs rond leegstandsbeheer kan ontdekken.

Kadans Wonen maakt deel uit van de ketenaanpak KADANS, een multidisciplinaire samenwerking tussen stad Antwerpen, zorg en politie/justitie. Kadans heeft als doel het verbeteren van de leefsituatie en het verhogen van de zelfredzaamheid op de verschillende leefdomeinen voor de doelgroep van dak- en thuislozen met een verslaving en/of psychiatrische problemen die overlast veroorzaken.

Kadans Wonen is in 2017 van start gegaan. De stad heeft hiervoor appartementen en woningen ter beschikking gesteld aan Multiversum – Broeders van Liefde om aangepaste huisvesting aan dak- en thuislozen aan te bieden.

Door woonbegeleiding willen ze deze bewoners ondersteunen in hun dagelijkse strijd tegen verslaving en andere problemen. Yves Kempeneers van Multiversum komt de werking van Kadans Wonen uitleggen.

In Brussel worden dak- en thuislozen met een handicap begeleid in hun eigen context en in een vergaande samenwerking (1+1=3!) met de thuislozensector.   

Het project ‘Ieder Zinneke zijn thuis’ ervaarde dat deze dak- en thuislozen moeilijk de weg vinden naar specifieke organisaties voor PMH. De oorzaak daarvan is dat zij moeilijk vertrouwen vinden in de samenleving en de voorzichtig opgebouwde band met de begeleiders uit de thuislozensector nog te fragiel is om los te laten. Daarom gaat ‘Ieder Zinneke zijn thuis’ zelf naar deze organisaties zodat thuislozen met een handicap de juiste hulp krijgen.   

Valentine Lebacq van Hubbie komt vertellen over de samenwerking met twee mobiele diensten: Huis van Vrede en CAW De Schutting en één residentiële dienst: CAW Albatros. Ze licht toe hoe zij inzetten op duo-begeleiding, vorming en opleiding voor het team van de thuislozensector en aanspreekbare aanwezigheid.

We voorzien voldoende tijd voor vragen en uitwisseling.

CAW Boom-Mechelen-Lier en 17 lokale besturen investeerden de voorbije jaren in de ontwikkeling van een nieuwe ketenaanpak voor dak- en thuisloosheid. In deze ketenaanpak zijn het lokaal bestuur/OCMW en hulpverlening (CAW) partners in de opmaak van een ambitieus plan dat afgestemd is op de lokale noden en een brug vormt naar een regio-dekkend aanbod.

Deze ketenaanpak dak- en thuisloosheid krijgt vorm door strategische acties:

• Een regionaal geïntegreerd beleid rond dak- en thuisloosheid
• Preventie van uithuiszetting
• Woonbegeleiding op maat van noden lokaal bestuur
• Woongerichte opvang en begeleiding van dak- en thuislozen

Dit resulteert is een divers aanbod van woonvormen op maat van de cliënten, waarbij OCMW en CAW verregaand samenwerken en via duo-begeleiding elkaar versterken.

Eind 2023 werd een evaluatie van de werking van de ketenaanpak gemaakt. In deze sessie licht Maarten De Witte van CAW Boom-Mechelen-Lier toe hoe de samenwerking tussen CAW en lokaal bestuur in de praktijk vorm krijgt en welke lessen ze trokken uit de evaluatie van de ketenaanpak.

Elke jongere droomt ervan om op eigen benen te staan, al is dit soms een hele uitdaging.

Het Vlaams-Brabantse IGS Wonen aan de Demer werkte een aanbod uit voor laatstejaarsstudenten. Via het project ‘dromen van alleen wonen’ leren jongeren omgaan met nieuwe informatie, hun budget inschatten en een duurzame woonoplossing zoeken. ‘De huurgids’ biedt hen doorgedreven begeleiding in die zoektocht en in de eerste maanden na hun verhuis.

We starten deze sessie met een overzicht van initiatieven die jongeren voorbereiden op alleen wonen. Sarah Lambrechts en Wesley Coomans van IGS Wonen aan de Demer schetsen hoe het spel tot stand kwam en daarna spelen we het spel zodat u kan proeven van het concept.

Multiversum. Het bestaat ondertussen meer dan 10 jaar.

De woonmaatschappij kan zorgwekkende zorgmijders met een vermoeden van psychiatrische problemen exclusief doorverwijzen naar het GGZ bemoeizorgteam. Op die manier gaat ze preventief uithuiszetting tegen. De doelgroep zijn huurders van een sociale woning in een grootstedelijk gebied waar er een verhoogd aanzuigeffect is van kwetsbare groepen. Het bemoeizorgteam dat actief, assertief en laagdrempelig aan huis komt, kan via haar psychiatrische specialisatie een constructief herstelplan voor de huurder uitwerken. Voldoende tijd voor het opbouwen van een vertrouwensband en het opnemen van de zorgcoördinatie zijn cruciaal. Het bemoeizorgteam is gericht op presentie, herstel en samenwerking met de ruime omgeving van de cliënt.

In 2016 werd het project mee opgenomen in het handboek innovatieve praktijken van de World Health Organization (WHO). Het boek bundelt bestaande innovatieve praktijken die bijdragen aan de omslag in de gezondheidszorg en die aan kwaliteitsverbetering van de zorg voor mensen met psychische kwetsbaarheden doen. Het Ssega-project werkte ook inspirerend voor de uitrol van nieuwe projecten aanklampende zorg die via het agentschap Zorg en Gezondheid werden gerealiseerd.

Yves Covent, stafmedewerker voor de afdeling relatiebeheer van Woonhaven en psychologe Lise Docx van Multiversum vertellen u er alles over.

Een thuis voor iedereen, dat is de inzet. Lokale besturen, sociale verhuurders en welzijnsactoren zetten zich in om een sociaal woonbeleid uit te bouwen op maat van de concrete noden en behoeften in de regio. Dit unieke partnerschap biedt de uitgelezen kans om stappen te zetten in de preventie en bestrijding van dak- en thuisloosheid. Een methodiek die meer en meer ingang vindt in Vlaanderen, is Housing First. We stappen hiermee af van de stapsgewijze aanpak waarbij dak- en thuislozen pas na het doorlopen van een aantal stappen op de woon- en zorgladder zelfstandig kunnen gaan wonen. Housing First vertrekt vanuit een onmiddellijke toegang tot een woning. Een permanente, stabiele huisvestingssituatie, die vervolgens de deur openzet naar hulpverlening en zorg voor wie het nodig heeft.

Tijdens deze sessie gaan we dieper in op de mogelijkheden van woonmaatschappijen, welzijnsactoren en lokale besturen om in de schoot van het sociaal woonbeleid met deze methodiek aan de slag te gaan. We introduceren kort het concept Housing First en de mogelijkheden in het Vlaams regelgevend kader. Vervolgens lichten Ivo Blancke (adjunct-directeur van woonmaatschappij Stek92) en Mieke Mermans (algemeen directeur) van CAW De Kempen toe hoe zij hiermee aan de slag zijn gegaan. Tijdens de sessie voorzien we de nodige tijd voorzien om met elkaar en de sprekers in gesprek te gaan en eigen ideeën, bedenkingen of vragen af te toetsen.