Vrijheid onder voorwaarden

Als het Openbaar Ministerie u verdenkt van een misdrijf dat strafbaar is met een gevangenisstraf van minstens één jaar, kan een onderzoeksrechter worden aangesteld om te onderzoeken of u schuldig bent. Dit heet het gerechtelijk onderzoek.

De onderzoeksrechter kan u op dat moment van uw vrijheid beroven, ook wel de voorlopige hechtenis genoemd. U moet dan naar de gevangenis of u wordt onder elektronisch toezicht geplaatst.

Er zijn echter verschillende momenten waarop u, als alternatief voor deze voorlopige hechtenis, kan vrijgesteld worden onder voorwaarden.

Op elk moment tijdens het gerechtelijk onderzoek kan de onderzoeksrechter beslissen om u vrij te laten onder voorwaarden. Ook de raadkamer bekijkt in deze fase op vastgelegde tijdstippen of u in voorlopige hechtenis moet blijven of u kan vrijgesteld worden onder voorwaarden.

Als het gerechtelijk onderzoek is afgerond, beoordeelt de raadkamer of er voldoende bewijs is om uw zaak naar de rechtbank door te verwijzen of er een ander gevolg aan te geven. Dit heet de regeling rechtspleging. Als uw zaak wordt doorverwezen naar het vonnisgerecht en u bevindt zich op dat moment nog in voorlopige hechtenis, kan de raadkamer beslissen u in afwachting van een uitspraak vrij te laten onder voorwaarden. Als u eerder tijdens het gerechtelijk onderzoek al werd vrijgesteld, moet de raadkamer zich uitspreken over de lopende voorwaarden en beslissen zij of ze behouden blijven of niet.

Nadat de raadkamer u heeft doorverwezen naar het vonnisgerecht, kan ook deze op verzoek van u of uw advocaat besluiten om u in vrijheid onder voorwaarden te stellen in afwachting van een uitspraak.

Na te leven voorwaarden

Zodra u in vrijheid bent gesteld, moet u bepaalde voorwaarden naleven. We maken een onderscheid tussen begeleidings- en verbodsvoorwaarden.

De begeleidingsvoorwaarden worden opgevolgd door de justitieassistent. Voorbeelden zijn:

• Een behandeling volgen
• Werk zoeken en/of behouden
• U laten begeleiden om uw financiële situatie in orde te zetten

De verbodsvoorwaarden worden gecontroleerd door de politie. Voorbeelden zijn:

• Geen contact hebben met het slachtoffer
• Het verbod om op een bepaalde plaats te komen
• Een avondklok respecteren
• Geen alcohol of drugs gebruiken

De onderzoeksrechter, raadkamer of vonnisrechter kan de voorwaarden op eigen initiatief, op vraag van de procureur des Konings of op uw verzoek geheel of gedeeltelijk wijzigen, opheffen of u vrijstelling verlenen van de naleving ervan. Tijdens het gerechtelijk onderzoek kan de onderzoeksrechter ook nieuwe voorwaarden opleggen.

Begeleiding door een justitieassistent

Als minstens één van uw voorwaarden een begeleidingsvoorwaarde is, wordt u begeleid en opgevolgd door een justitieassistent. U heeft regelmatig gesprekken met de justitieassistent. Zo kan die nagaan welke inspanningen u doet om de opgelegde voorwaarden na te leven.

De justitieassistent bezorgt de opdrachtgever regelmatig een verslag over uw inspanningen en eventuele obstakels bij het naleven van uw voorwaarden:

• Tijdens het gerechtelijk onderzoek rapporteert de justitieassistent aan de onderzoeksrechter, in kopie aan de Procureur des Konings;
• Na het afsluiten van het gerechtelijk onderzoek rapporteert de justitieassistent enkel nog aan de Procureur des Konings.

Termijn van de vrijheid onder voorwaarden

Tijdens het gerechtelijk onderzoek kunnen voorwaarden worden opgelegd voor een maximale termijn van drie maanden. Ze kunnen wel een onbepaald aantal keren verlengd worden voor een nieuwe termijn van maximaal drie maanden.

Als er na de regeling van de rechtspleging voorwaarden lopen dan geldt er geen maximale termijn, en blijven de voorwaarden van kracht tot er een definitieve uitspraak is in de zaak of tot er een einde is gemaakt aan de vervolging.